Αυτή τη φορά η δημοσίευση απευθύνεται σε όσους διδάσκουν τα ελληνικά ως ξένη γλώσσα αλλά και σε προχωρημένους μαθητές που θα μπορούσαν ενδεχομένως μόνοι τους να αξιοποιήσουν τη συγκεκριμένη διδακτική πρόταση.
Πρόκειται για σχέδιο μαθήματος που προέκυψε από διαδικτυακή συνεργασία με τις διδάσκουσες που αναφέρονται (και που διδάσκουν σε τέσσερις διαφορετικές χώρες του κόσμου, σε δυο ηπείρους) και που κατατέθηκε στο πρόγραμμα 'διαδρομές στη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας' του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ 3η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ «ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ»
Ομάδα Εργασίας:
Μάχη Μαρίνου-Bleeker
Μαρία Πουρνάρα
Βασιλική Βούρδα
Κων/να Μπέκιου
ΤΙΤΛΟΣ: O ΓΑΜΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΓΕΙΡΑ
ΕΠΙΠΕΔΟ
ΜΕΣΟ (Β1)
ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ
ΕΝΗΛΙΚΕΣ (10 έως 12 μαθητές)
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
2 ΔΙΔ. ΩΡΕΣ
ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ- ΥΛΙΚΟ
ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΜΕΝΟΥ
ΤΡΕΙΣ (3) ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΤΗ
ΒΙΝΤΕΟ με Θ. ΒΕΓΓΟ
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΗΔΑΚΙ «ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΟ»
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗOT POTATOES
PC ΜΕ ΣΥΝΔΕΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ
ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΠΡΙΝ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΑΡΣΕΝΙΚΩΝ ΣΕ –άς, -ας, -ής, -ης, -ές, -ούς, ΘΗΛΥΚΩΝ σε –α, -η, -ου, και ΟΥΔΕΤΕΡΑ σε –ι, -ο, -ος και -μα
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΝθΕΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ (ΛΙΓΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ, π.χ. επίρρημα+όνομα, επίθετο+όνομα, κλπ)1
ΤΡΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ
ΤΡΟΠΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
TBL
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
ΣΥΝΘΕΤΑ ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ Ο ΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ
Θεωρητικό Υπόβαθρο
Για το συγκεκριμένο μάθημα η ομάδα μας αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη διδακτική μέθοδο που στηρίζεται σε δραστηριότητες (TBL), στο πλαίσιο της επικοινωνιακής μεθόδου, η οποία προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο οργάνωσης του μαθήματος και ευνοεί τη χρήση πολυμέσων για τη διεξαγωγή του. Ιδιαίτερα σε τάξη ενηλίκων, όπου έχει γίνει ανάλυση των ενδιαφερόντων και των αναγκών των μαθητών, οι οποίοι λόγω ηλικίας και ωριμότητας αρέσκονται να έρχονται σε επαφή με πραγματικές επικοινωνιακές καταστάσεις και να μαθαίνουν μέσα από την έκθεση σε αυτές, θεωρήσαμε ότι η συγκεριμένη διδακτική προσέγγιση θα έχει μεγαλύτερη επιτυχία και θα ανταποκριθεί καλύτερα στους στόχους του μαθήματος.
Οι δεξιότητες στις οποίες θα εμπλακούν οι μαθητές είναι οι τέσσερις επιδιωκόμενες σε κάθε μάθημα, δηλ. η κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου και η παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.
Σύμφωνα με τη λογική της συγκεκριμένης διδακτικής μεθόδου, ξεκινάμε από την έκθεση των μαθητών σε ένα πρόβλημα, την ανάγκη να ανταποκριθούν σε ένα καθήκον, εν προκειμένω τη σύνταξη ενός μενού/καταλόγου για ένα εορταστικό τραπέζι. 'Υστερα από ένα στάδιο προθέρμανσης, οι μαθητές επιτελούν το καθήκον τους/ομαδική εργασία και μέσα από αυτή τη διάδραση αναπτύσσουν την ικανότητά τους στην κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου, αλλά και προφορικού, εφόσον συζητούν μεταξύ τους.
Στη συνέχεια γίνεται η εστίαση στη γλώσσα με τη διδασκαλία των ισοσύλλαβων και ανισοσύλλαβων ονομάτων όλων των γενών, την παρουσίαση των καταλήξεων σε όλες τις πτώσεις, τη μετακίνηση ή όχι του τόνου και τις διάφορες παρατηρήσεις που αφορούν επιμέρους ονόματα.
Αφού ολοκληρωθεί και γίνει κατανοητή η κλίση αυτών των ονομάτων, αναφερόμαστε στη σύνθεση λέξεων στη νέα ελληνική. Εξηγούμε όλη τη θεωρία, όπως την ύπαρξη του συνδετικού φωνήεντος και τις διάφορες αλλοιώσεις που μπορεί να υποστεί ο τόνος της νέας λέξης σε σχέση με τις δύο που αποτελούν τα δύο συνθετικά της και εξηγούμε τις αλλαγές που μπορούν να υπάρξουν στην κατάληξη της νέας λέξης (π.χ. τραπέζι + μαντήλι = τραπεζομάντηλο). Για τη γραμματική οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν έντυπες γραμματικές όπως του Τριανταφυλλίδη, του Holton David, Peter Mackridge και Ειρήνης Φιλιππάκη-Warburton, του Χρήστου Κλαίρη και Γεωργίου Μπαμπινιώτη ή επίσης την ιστοσελίδα της Πύλης για την ελληνική γλώσσα.
Το λεξιλόγιο που θα διδαχτούν οι μαθητές είναι το σχετικό με την κουζίνα και το διαιτολόγιο των ελλήνων. Oλες οι δραστηριότητες χρησιμοποιούν λεξιλόγιο από αυτή τη θεματική περιοχή.
Για τον τονισμό θα γίνουν αναφορές χωριστά στις απλές ισοσύλλαβες και ανισοσύλλαβες λέξεις και στη συνέχεια θα προχωρήσουμε στον τόνο των σύνθετων ισοσύλλαβων και ανισοσύλλαβων.
Όλες οι δραστηριότητες (ελεγχόμενες, καθοδηγούμενες, επικοινωνιακές και ασκήσεις για το σπίτι) στοχεύουν στην κατάκτηση και εξάσκηση και των τριών ζητουμένων (σχετική γραμματική, θεματικό λεξιλόγιο, τονισμός) και στη δημιουργία αναγκών, ώστε οι μαθητές να υποχρεωθούν να κατανοήσουν και να παράγουν λόγο σε ρεαλιστικές συνθήκες. Για το σκοπό αυτό έχουμε χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο και έχουμε εμπλουτίσει την εργασία με ένα βίντεο από τον ελληνικό κινηματογράφο και με ένα τραγούδι (το 'Κυκλαδίτικο' του Μ. Χατζηδάκι).
Υποθετικό Προφίλ Μαθητών
(Επίπεδο Β1, σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαισίο Αναφοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης)
Οι υποψήφιοι μαθητές μας είναι κάτοικοι μεγάλης ευρωπαϊκής πόλης (π.χ. Βαρκελώνης, Ισπανίας) με διαφορετικές ηλικίες, μορφωτικό επίπεδο και οικογενειακή κατάσταση. Παρακολουθούν ένα ετήσιο πρόγραμμα εκμάθησης της νεοελληνικής στην Κρατική Σχολή Ξένων Γλωσσών (Εscuela Οficial de Ιdiomas). Το συγκεκριμένο μάθημα έχει διάρκεια 130 ωρών (2 μέρες την εβδομάδα από 2 ώρες τη φορά).
'Οσον τις ηλικίες των σπουδαστών, αυτές κυμαίνονται από 22 έως 62 ετών.
Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι φοιτητές Erasmus οι οποίοι σκοπεύουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, ενώ άλλοι ενδιαφέρονται να διευρύνουν τις γνώσεις τους πάνω στον ελληνικό πολιτισμό μέσω της γλώσσας. Υπάρχει δε και μια μερίδα από αυτούς που έχουν έλληνες συντρόφους και χρησιμοποιούν τη γλώσσα στην καθημερινή επικοινωνία. Τέλος, πολλοί είναι αυτοί που επισκέπτονται την Ελλάδα τακτικά κατά τη διάρκεια των διακοπών τους κι ένας από τους λόγους που επιθυμούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα είναι για να μπορούν να συνεννοηθούν με τους ντόπιους.
ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Προδραστηριότητα (Στάδιο αφόρμησης)
Μοιράζουμε σε όλους τους μαθητές την 1η φωτοτυπία με το παρακάτω κείμενο:
Ο αρχιμάγειρας του μοντέρνου οινομαγειρείου «Γαστρονόμος» Νικόλαος Κοντολέων και η δημοσιογράφος Μαριάννα Χατζηπέτρου, μετά από πολύχρονη σχέση, αποφασίζουν να παντρευτούν! Μετά το γάμο, για να το γιορτάσουν, θα καλέσουν φίλους και γνωστούς στο γαμήλιο τραπέζι που θα... στρωθεί προς τιμήν τους στο «Γαστρονόμο».
Ο γαμπρός όμως είναι αγχωμένος, γιατί δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί προσωπικά με το μενού! Το αναθέτει λοιπόν στη βοηθό του Πηνελόπη, μια νέα σεφ που, ειδικά για την περίπτωση, επιλέγει εδέσματα με κοινό χαρακτηριστικό το πάντρεμα δύο γεύσεων.
Πάρτε μια γεύση:
Ορεκτικά
Νησιώτικοι Χταποδοκεφτέδες
Καβουροκροκέτες
Γαριδοπιτάκια
Στρείδια με τσίπουρο
Ταραμοσαλάτα
Κυρίως Πιάτα
Αστακομακαρονάδα
Γαριδογιουβετσάκι
Ξιφίας με μανιτάρια
Γλυκά
Aμυγδαλόπιτα με παγωτό καϊμάκι
Σοκολατοφουντουκόπιτα
Όμως ο αρχιμάγειρας Νικόλαος Κοντολέων δεν είναι απόλυτα ευχαριστημένος...
«Καλή η ιδέα με το πάντρεμα, είπε με σοβαρό ύφος στη βοηθό του, «αλλά το μενού δε μ’ αρέσει... Άλλαξέ το!»
Αφού διαβάσουμε το περιεχόμενο, εξηγούμε στους μαθητές ότι ανά ζεύγη θα πρέπει να προτείνουν ένα καινούργιο μενού για το γάμο του αρχιμάγειρα, επιλέγοντας πάντα πιάτα με κοινό χαρακτηριστικό το πάντρεμα δύο γεύσεων. Θα μιλήσουμε λίγο για την ελληνική κουζίνα που είναι γεμάτη από τέτοιου είδους γάμους... τυροπιτάκια, σπανακόρυζο, ρυζόγαλο... ο κατάλογος είναι πραγματικά μακρύς .
θα σχολιάσουμε το μενού που πρότεινε η Πηνελόπη και θα εξηγήσουμε τις άγνωστες λέξεις.
Δραστηριότητα:
Εξηγούμε στους μαθητές μας ότι έχουν 20 λεπτά για να προτείνουν το δικό τους μενού στον αγχωμένο μέλλοντα γαμπρό! Υποδεικνύουμε επίσης στους μαθητές ότι μπορούν να πάρουν ιδέες τόσο από σχετικές ιστοδελίδες (www.nistikoarkoudi.gr, www.fagito.gr, www.gourmet.gr, www.gefsi.gr, www.sintagesgiagias.gr, www.yumyum.gr ) όσο και από το ηλεκτρονικό λεξικό της Κοινής ΝΕ γλώσσας, όπου υπάρχει η δυνατότητα με τη σύνθετη αναζήτηση να εντοπίσουν εύκολα τις σύνθετες λέξεις.
Σχεδιασμός:
Τα ζευγάρια των μαθητών διαμορφώνουν το καθένα το δικό του μενού. O διδάσκων αναλαμβάνει ρόλο συμβούλου, χωρίς να διορθώνει όμως τυχόν λάθη των μαθητών.
Αναφορά:
Ο διδάσκων αναλαμβάνει να παίξει το ρόλο του αρχιμάγειρα. Καθένα από τα ζευγάρια παρουσιάζει το μενού που δημιούργησε για το γαμήλιο τραπέζι. Ο «αρχιμάγειρας» ακούει όλες τις προτάσεις και διαλέγει το μενού που έχει τους πιο επιτυχημένους «γάμους» γεύσεων ή, αλλιώς, τις περισσότερες σωστές σύνθετες λέξεις! Το καλύτερο μενού κερδίζει ένα βραβείο (θα μπορούσε να είναι ένα έδεσμα της ελληνικής κουζίνας π.χ. τυρόπιτα!)
Εστίαση στη γλώσσα
Ανάλυση:
Ζητάμε από τους μαθητές να εντοπίσουν τις σύνθετες λέξεις του κειμένου της φωτοτυπίας και τις καταγράφουμε στον πίνακα.
Παρουσιάζουμε τη θεωρία των σύνθετων λέξεων στη νέα ελληνική γλώσσα
α. είδη: επίθετα+ουσιαστικά, ουσιαστικά+ουσιαστικά, ρήμα+ρήμα, επίρρημα+επίρρημα, κλπ,
β. κατηγορίες: παρατακτικά, π.χ., μαχαιροπήρουνα, κτητικά, π.χ. σγουρομάλλης, αντικειμενικά, πχ. Κρεοπώλης, προσδιοριστικά π.χ. σπανακόπιτα
γ. σύνθετα με περισσότερα από 2 συνθετικά, μετακίνηση του τόνου, ισοσύλλαβα, ανισοσύλλαβα, τρόποι κλίσης, κλπ)
Δίνουμε παραδείγματα
Ακολουθούν ασκήσεις ελεγχόμενες, καθοδηγούμενες και επικοινωνιακές (2η φωτοτυπία).
Πρακτική
Ελεγχόμενη δραστηριότητα 1 (γραμματική και λεξιλόγιο)
Με τις λέξεις που σας δίνονται προσπαθήστε να φτιάξετε άλλες σύνθετες που να σημαίνουν ελληνικές λιχουδιές:
Α’ Συνθετικό
Β’ Συνθετικό
Σύνθετη Λέξη
κρέας
πίτα
σπανάκι
ρύζι
ταραμάς
σαλάτα
αγγούρι
ντομάτα
πατάτα
κεφτές
ψάρι
σούπα
σταφίδα
ψωμί
μέλι
μακαρόνι
μούστος
κουλούρι
μόσχος
καρύδι
Ελεγχόμενη δραστηριότητα 2 (γραμματική και τονισμός)
Να μεταφέρετε τις λέξεις στον άλλο αριθμό:
τυροπιτάκια
φαγοπότι
κρεμμυδόψωμο
κολοκυθοκεφτές
μανιταρόπιτα
ουζομεζές
ρυζόγαλο
καλοφαγάς
λαχανοντολμάδων
μουσταλευριά
Ελεγχόμενη δραστηριότητα 3 (λεξιλόγιο)
Συμπληρώστε τα κενά με τις λέξεις στην κατάλληλη πτώση και αριθμό :
Κοτόσουπα / βασιλόπιτα / καρυδόπιτα / ρακόμελο / ντοματοχυμό / αμπελοσαρμάς
Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η παραδοσιακή κοπή της πρωτοχρονιάτικης............................... της ελληνικής κοινότητας Βενετίας.
Για να σου πετύχουν οι ................. μάθε να τυλίγεις σφιχτά τα αμπελόφυλλα!
Η ........................... είναι νόστιμη αν η κότα είναι ντόπια και βράσει πολλή ώρα!
Οι νόστιμες ...................... έχουν μπόλικα καρύδια και κυρίως ψιλοκομμένα!
Το καλοκαίρι, με τις κόκκινες ντομάτες απ΄τον κήπο μας, φτιάχνουμε φρέσκους ........................... μέσα σε λίγα λεπτά!
Το κρητικό ................ φτιάχνεται με ρακή και μέλι και τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη.
Ελεγχόμενη δραστηριότητα (τονισμός)
Μοιράζουμε στους μαθητές την 3η φωτοτυπία με το τραγούδι «Κυκλαδίτικο» του Μ. Χατζηδάκι
και τους δίνουμε κάποια στοιχεία για τον συνθέτη, τον ποιητή και το ίδιο το τραγούδι. (π.χ. λεξιλόγιο).
Λεξιλόγιο:
ο κύρης (οι κύρηδες)
ο πατέρας, ο αρχηγός της οικογένειας
η μαντζουράνα
είδος φυτού
ο κατιφές (οι κατιφέδες)
λουλούδι
το σκαφίδι
η σκάφη, μεταλλική λεκάνη για πλύσιμο ρούχων
«θα σε φάει το φίδι»
Θα τιμωρηθείς
η Μεγαλόχαρη
άλλο όνομα για την Παναγία (μεγάλη / χάρη)
το παραγάδι
όργανο για ψάρεμα
Δραστηριότητα για τονισμό
Ακούμε το τραγούδι μια φορά χωρίς να κάνουμε τίποτα, για να το απολαύσουμε!
Στη συνέχεια ζητάμε από τους μαθητές να τονίσουν τις λέξεις που είναι υπογραμμισμένες.
ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΟ
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζηδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Μανώλης Μητσιάς
Στη Μύκονο, στη Σέριφο, στη Σίκινο, στη Μήλο
πετάς κυπαρισσομηλο κι εγώ πετάω μήλο.
Στην Αμοργό, στην Κίμωλο, στη Νιό, στη Σαντορίνη
μου στέλνεις κιτρολεμονο σου στέλνω μανταρίνι
Παράγγειλα του κύρη σου που πίνει τον καφέ του
να σ έχει μαντζουράνα του, να σ΄ έχει κατιφέ του.
Παράγγειλα της μάνας σου που πλένει στο σκαφίδι
να μη σου λέει πικρολογα τι θα τη φάει το φίδι
Να δώσει η Μεγαλοχαρη κι η Παναγιά η Κανάλα
να μεγαλώσεις γρήγορα σαν τα κορίτσια τ΄ άλλα.
Και τ΄ Αγιο-Λιός ανήμερα στη Νάξο και στην Πάρο
να δώσει η Καλαμιώτισσα γυναίκα να σε πάρω
Παράγγειλα του κύρη σου που ρίχνει παραγάδι
να ΄ρθεί να κουβεντιάσουμε την Κυριακή το βράδυ.
Παράγγειλα της μάνας σου που μοιάζει με βαρέλι
να σε ποτίζει αφρογαλο να σε ταΐζει μέλι.
Επικοινωνιακή δραστηριότητα
Παιχνίδι Ρόλων
Οι μαθητές βλέπουν όλοι μαζί το βίντεο από την ελληνική ταινία με τον Θ. Βέγγο στο ρόλο του σερβιτόρου. Στη συνέχεια, κι αφού σχολιάσουμε για λίγο τη σκηνή προτείνουμε στους μαθητές ένα ευχάριστο παιχνίδι ρόλων:
Τους χωρίζουμε σε ομάδες ανά δύο και τους ζητάμε να παίξουν ο ένας το ρόλο του σερβιτόρου κι ο άλλος το ρόλο του πελάτη. Οι μαθητές χρησιμοποιούν τις σύνθετες λέξεις που επεξεργαστήκανε στο μάθημα (τόσο από το μενού της Πηνελόπης όσο και από τα δικά τους μενού).
Δραστηριότητες για εμπέδωση στο σπίτι
Aσκήσεις με το πρόγραμμα HOT POTATOES:
Ένα σταυρόλεξο για εξάσκηση στην κλίση των ανισοσύλλαβων σύνθετων λέξεων.
Άσκηση πολλαπλής επιλογής για εξάσκηση στον τονισμό των σύνθετων λέξεων.
Δύο ασκήσεις λεξιλογίου με ιδιωματικές εκφράσεις σχετικές με τη θεματική ενότητα «ελληνική κουζίνα» οι οποίες περιέχουν σύνθετες λέξεις.
Πρόκειται για σχέδιο μαθήματος που προέκυψε από διαδικτυακή συνεργασία με τις διδάσκουσες που αναφέρονται (και που διδάσκουν σε τέσσερις διαφορετικές χώρες του κόσμου, σε δυο ηπείρους) και που κατατέθηκε στο πρόγραμμα 'διαδρομές στη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας' του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ 3η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ «ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ»
Ομάδα Εργασίας:
Μάχη Μαρίνου-Bleeker
Μαρία Πουρνάρα
Βασιλική Βούρδα
Κων/να Μπέκιου
ΤΙΤΛΟΣ: O ΓΑΜΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΑΓΕΙΡΑ
ΕΠΙΠΕΔΟ
ΜΕΣΟ (Β1)
ΟΜΑΔΑ ΣΤΟΧΟΣ
ΕΝΗΛΙΚΕΣ (10 έως 12 μαθητές)
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
2 ΔΙΔ. ΩΡΕΣ
ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ- ΥΛΙΚΟ
ΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΜΕΝΟΥ
ΤΡΕΙΣ (3) ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ ΑΝΑ ΜΑΘΗΤΗ
ΒΙΝΤΕΟ με Θ. ΒΕΓΓΟ
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΗΔΑΚΙ «ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΟ»
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗOT POTATOES
PC ΜΕ ΣΥΝΔΕΣΗ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ
ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟ ΠΡΙΝ
ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΑΡΣΕΝΙΚΩΝ ΣΕ –άς, -ας, -ής, -ης, -ές, -ούς, ΘΗΛΥΚΩΝ σε –α, -η, -ου, και ΟΥΔΕΤΕΡΑ σε –ι, -ο, -ος και -μα
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΝθΕΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ (ΛΙΓΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ, π.χ. επίρρημα+όνομα, επίθετο+όνομα, κλπ)1
ΤΡΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΣ
ΤΡΟΠΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
TBL
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
ΣΥΝΘΕΤΑ ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ Ο ΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΣ
Θεωρητικό Υπόβαθρο
Για το συγκεκριμένο μάθημα η ομάδα μας αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη διδακτική μέθοδο που στηρίζεται σε δραστηριότητες (TBL), στο πλαίσιο της επικοινωνιακής μεθόδου, η οποία προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο οργάνωσης του μαθήματος και ευνοεί τη χρήση πολυμέσων για τη διεξαγωγή του. Ιδιαίτερα σε τάξη ενηλίκων, όπου έχει γίνει ανάλυση των ενδιαφερόντων και των αναγκών των μαθητών, οι οποίοι λόγω ηλικίας και ωριμότητας αρέσκονται να έρχονται σε επαφή με πραγματικές επικοινωνιακές καταστάσεις και να μαθαίνουν μέσα από την έκθεση σε αυτές, θεωρήσαμε ότι η συγκεριμένη διδακτική προσέγγιση θα έχει μεγαλύτερη επιτυχία και θα ανταποκριθεί καλύτερα στους στόχους του μαθήματος.
Οι δεξιότητες στις οποίες θα εμπλακούν οι μαθητές είναι οι τέσσερις επιδιωκόμενες σε κάθε μάθημα, δηλ. η κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου και η παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου.
Σύμφωνα με τη λογική της συγκεκριμένης διδακτικής μεθόδου, ξεκινάμε από την έκθεση των μαθητών σε ένα πρόβλημα, την ανάγκη να ανταποκριθούν σε ένα καθήκον, εν προκειμένω τη σύνταξη ενός μενού/καταλόγου για ένα εορταστικό τραπέζι. 'Υστερα από ένα στάδιο προθέρμανσης, οι μαθητές επιτελούν το καθήκον τους/ομαδική εργασία και μέσα από αυτή τη διάδραση αναπτύσσουν την ικανότητά τους στην κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου, αλλά και προφορικού, εφόσον συζητούν μεταξύ τους.
Στη συνέχεια γίνεται η εστίαση στη γλώσσα με τη διδασκαλία των ισοσύλλαβων και ανισοσύλλαβων ονομάτων όλων των γενών, την παρουσίαση των καταλήξεων σε όλες τις πτώσεις, τη μετακίνηση ή όχι του τόνου και τις διάφορες παρατηρήσεις που αφορούν επιμέρους ονόματα.
Αφού ολοκληρωθεί και γίνει κατανοητή η κλίση αυτών των ονομάτων, αναφερόμαστε στη σύνθεση λέξεων στη νέα ελληνική. Εξηγούμε όλη τη θεωρία, όπως την ύπαρξη του συνδετικού φωνήεντος και τις διάφορες αλλοιώσεις που μπορεί να υποστεί ο τόνος της νέας λέξης σε σχέση με τις δύο που αποτελούν τα δύο συνθετικά της και εξηγούμε τις αλλαγές που μπορούν να υπάρξουν στην κατάληξη της νέας λέξης (π.χ. τραπέζι + μαντήλι = τραπεζομάντηλο). Για τη γραμματική οι μαθητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν έντυπες γραμματικές όπως του Τριανταφυλλίδη, του Holton David, Peter Mackridge και Ειρήνης Φιλιππάκη-Warburton, του Χρήστου Κλαίρη και Γεωργίου Μπαμπινιώτη ή επίσης την ιστοσελίδα της Πύλης για την ελληνική γλώσσα.
Το λεξιλόγιο που θα διδαχτούν οι μαθητές είναι το σχετικό με την κουζίνα και το διαιτολόγιο των ελλήνων. Oλες οι δραστηριότητες χρησιμοποιούν λεξιλόγιο από αυτή τη θεματική περιοχή.
Για τον τονισμό θα γίνουν αναφορές χωριστά στις απλές ισοσύλλαβες και ανισοσύλλαβες λέξεις και στη συνέχεια θα προχωρήσουμε στον τόνο των σύνθετων ισοσύλλαβων και ανισοσύλλαβων.
Όλες οι δραστηριότητες (ελεγχόμενες, καθοδηγούμενες, επικοινωνιακές και ασκήσεις για το σπίτι) στοχεύουν στην κατάκτηση και εξάσκηση και των τριών ζητουμένων (σχετική γραμματική, θεματικό λεξιλόγιο, τονισμός) και στη δημιουργία αναγκών, ώστε οι μαθητές να υποχρεωθούν να κατανοήσουν και να παράγουν λόγο σε ρεαλιστικές συνθήκες. Για το σκοπό αυτό έχουμε χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο και έχουμε εμπλουτίσει την εργασία με ένα βίντεο από τον ελληνικό κινηματογράφο και με ένα τραγούδι (το 'Κυκλαδίτικο' του Μ. Χατζηδάκι).
Υποθετικό Προφίλ Μαθητών
(Επίπεδο Β1, σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαισίο Αναφοράς του Συμβουλίου της Ευρώπης)
Οι υποψήφιοι μαθητές μας είναι κάτοικοι μεγάλης ευρωπαϊκής πόλης (π.χ. Βαρκελώνης, Ισπανίας) με διαφορετικές ηλικίες, μορφωτικό επίπεδο και οικογενειακή κατάσταση. Παρακολουθούν ένα ετήσιο πρόγραμμα εκμάθησης της νεοελληνικής στην Κρατική Σχολή Ξένων Γλωσσών (Εscuela Οficial de Ιdiomas). Το συγκεκριμένο μάθημα έχει διάρκεια 130 ωρών (2 μέρες την εβδομάδα από 2 ώρες τη φορά).
'Οσον τις ηλικίες των σπουδαστών, αυτές κυμαίνονται από 22 έως 62 ετών.
Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι φοιτητές Erasmus οι οποίοι σκοπεύουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε Πανεπιστήμιο στην Ελλάδα, ενώ άλλοι ενδιαφέρονται να διευρύνουν τις γνώσεις τους πάνω στον ελληνικό πολιτισμό μέσω της γλώσσας. Υπάρχει δε και μια μερίδα από αυτούς που έχουν έλληνες συντρόφους και χρησιμοποιούν τη γλώσσα στην καθημερινή επικοινωνία. Τέλος, πολλοί είναι αυτοί που επισκέπτονται την Ελλάδα τακτικά κατά τη διάρκεια των διακοπών τους κι ένας από τους λόγους που επιθυμούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα είναι για να μπορούν να συνεννοηθούν με τους ντόπιους.
ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Προδραστηριότητα (Στάδιο αφόρμησης)
Μοιράζουμε σε όλους τους μαθητές την 1η φωτοτυπία με το παρακάτω κείμενο:
Ο αρχιμάγειρας του μοντέρνου οινομαγειρείου «Γαστρονόμος» Νικόλαος Κοντολέων και η δημοσιογράφος Μαριάννα Χατζηπέτρου, μετά από πολύχρονη σχέση, αποφασίζουν να παντρευτούν! Μετά το γάμο, για να το γιορτάσουν, θα καλέσουν φίλους και γνωστούς στο γαμήλιο τραπέζι που θα... στρωθεί προς τιμήν τους στο «Γαστρονόμο».
Ο γαμπρός όμως είναι αγχωμένος, γιατί δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί προσωπικά με το μενού! Το αναθέτει λοιπόν στη βοηθό του Πηνελόπη, μια νέα σεφ που, ειδικά για την περίπτωση, επιλέγει εδέσματα με κοινό χαρακτηριστικό το πάντρεμα δύο γεύσεων.
Πάρτε μια γεύση:
Ορεκτικά
Νησιώτικοι Χταποδοκεφτέδες
Καβουροκροκέτες
Γαριδοπιτάκια
Στρείδια με τσίπουρο
Ταραμοσαλάτα
Κυρίως Πιάτα
Αστακομακαρονάδα
Γαριδογιουβετσάκι
Ξιφίας με μανιτάρια
Γλυκά
Aμυγδαλόπιτα με παγωτό καϊμάκι
Σοκολατοφουντουκόπιτα
Όμως ο αρχιμάγειρας Νικόλαος Κοντολέων δεν είναι απόλυτα ευχαριστημένος...
«Καλή η ιδέα με το πάντρεμα, είπε με σοβαρό ύφος στη βοηθό του, «αλλά το μενού δε μ’ αρέσει... Άλλαξέ το!»
Αφού διαβάσουμε το περιεχόμενο, εξηγούμε στους μαθητές ότι ανά ζεύγη θα πρέπει να προτείνουν ένα καινούργιο μενού για το γάμο του αρχιμάγειρα, επιλέγοντας πάντα πιάτα με κοινό χαρακτηριστικό το πάντρεμα δύο γεύσεων. Θα μιλήσουμε λίγο για την ελληνική κουζίνα που είναι γεμάτη από τέτοιου είδους γάμους... τυροπιτάκια, σπανακόρυζο, ρυζόγαλο... ο κατάλογος είναι πραγματικά μακρύς .
θα σχολιάσουμε το μενού που πρότεινε η Πηνελόπη και θα εξηγήσουμε τις άγνωστες λέξεις.
Δραστηριότητα:
Εξηγούμε στους μαθητές μας ότι έχουν 20 λεπτά για να προτείνουν το δικό τους μενού στον αγχωμένο μέλλοντα γαμπρό! Υποδεικνύουμε επίσης στους μαθητές ότι μπορούν να πάρουν ιδέες τόσο από σχετικές ιστοδελίδες (www.nistikoarkoudi.gr, www.fagito.gr, www.gourmet.gr, www.gefsi.gr, www.sintagesgiagias.gr, www.yumyum.gr ) όσο και από το ηλεκτρονικό λεξικό της Κοινής ΝΕ γλώσσας, όπου υπάρχει η δυνατότητα με τη σύνθετη αναζήτηση να εντοπίσουν εύκολα τις σύνθετες λέξεις.
Σχεδιασμός:
Τα ζευγάρια των μαθητών διαμορφώνουν το καθένα το δικό του μενού. O διδάσκων αναλαμβάνει ρόλο συμβούλου, χωρίς να διορθώνει όμως τυχόν λάθη των μαθητών.
Αναφορά:
Ο διδάσκων αναλαμβάνει να παίξει το ρόλο του αρχιμάγειρα. Καθένα από τα ζευγάρια παρουσιάζει το μενού που δημιούργησε για το γαμήλιο τραπέζι. Ο «αρχιμάγειρας» ακούει όλες τις προτάσεις και διαλέγει το μενού που έχει τους πιο επιτυχημένους «γάμους» γεύσεων ή, αλλιώς, τις περισσότερες σωστές σύνθετες λέξεις! Το καλύτερο μενού κερδίζει ένα βραβείο (θα μπορούσε να είναι ένα έδεσμα της ελληνικής κουζίνας π.χ. τυρόπιτα!)
Εστίαση στη γλώσσα
Ανάλυση:
Ζητάμε από τους μαθητές να εντοπίσουν τις σύνθετες λέξεις του κειμένου της φωτοτυπίας και τις καταγράφουμε στον πίνακα.
Παρουσιάζουμε τη θεωρία των σύνθετων λέξεων στη νέα ελληνική γλώσσα
α. είδη: επίθετα+ουσιαστικά, ουσιαστικά+ουσιαστικά, ρήμα+ρήμα, επίρρημα+επίρρημα, κλπ,
β. κατηγορίες: παρατακτικά, π.χ., μαχαιροπήρουνα, κτητικά, π.χ. σγουρομάλλης, αντικειμενικά, πχ. Κρεοπώλης, προσδιοριστικά π.χ. σπανακόπιτα
γ. σύνθετα με περισσότερα από 2 συνθετικά, μετακίνηση του τόνου, ισοσύλλαβα, ανισοσύλλαβα, τρόποι κλίσης, κλπ)
Δίνουμε παραδείγματα
Ακολουθούν ασκήσεις ελεγχόμενες, καθοδηγούμενες και επικοινωνιακές (2η φωτοτυπία).
Πρακτική
Ελεγχόμενη δραστηριότητα 1 (γραμματική και λεξιλόγιο)
Με τις λέξεις που σας δίνονται προσπαθήστε να φτιάξετε άλλες σύνθετες που να σημαίνουν ελληνικές λιχουδιές:
Α’ Συνθετικό
Β’ Συνθετικό
Σύνθετη Λέξη
κρέας
πίτα
σπανάκι
ρύζι
ταραμάς
σαλάτα
αγγούρι
ντομάτα
πατάτα
κεφτές
ψάρι
σούπα
σταφίδα
ψωμί
μέλι
μακαρόνι
μούστος
κουλούρι
μόσχος
καρύδι
Ελεγχόμενη δραστηριότητα 2 (γραμματική και τονισμός)
Να μεταφέρετε τις λέξεις στον άλλο αριθμό:
τυροπιτάκια
φαγοπότι
κρεμμυδόψωμο
κολοκυθοκεφτές
μανιταρόπιτα
ουζομεζές
ρυζόγαλο
καλοφαγάς
λαχανοντολμάδων
μουσταλευριά
Ελεγχόμενη δραστηριότητα 3 (λεξιλόγιο)
Συμπληρώστε τα κενά με τις λέξεις στην κατάλληλη πτώση και αριθμό :
Κοτόσουπα / βασιλόπιτα / καρυδόπιτα / ρακόμελο / ντοματοχυμό / αμπελοσαρμάς
Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η παραδοσιακή κοπή της πρωτοχρονιάτικης............................... της ελληνικής κοινότητας Βενετίας.
Για να σου πετύχουν οι ................. μάθε να τυλίγεις σφιχτά τα αμπελόφυλλα!
Η ........................... είναι νόστιμη αν η κότα είναι ντόπια και βράσει πολλή ώρα!
Οι νόστιμες ...................... έχουν μπόλικα καρύδια και κυρίως ψιλοκομμένα!
Το καλοκαίρι, με τις κόκκινες ντομάτες απ΄τον κήπο μας, φτιάχνουμε φρέσκους ........................... μέσα σε λίγα λεπτά!
Το κρητικό ................ φτιάχνεται με ρακή και μέλι και τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη.
Ελεγχόμενη δραστηριότητα (τονισμός)
Μοιράζουμε στους μαθητές την 3η φωτοτυπία με το τραγούδι «Κυκλαδίτικο» του Μ. Χατζηδάκι
και τους δίνουμε κάποια στοιχεία για τον συνθέτη, τον ποιητή και το ίδιο το τραγούδι. (π.χ. λεξιλόγιο).
Λεξιλόγιο:
ο κύρης (οι κύρηδες)
ο πατέρας, ο αρχηγός της οικογένειας
η μαντζουράνα
είδος φυτού
ο κατιφές (οι κατιφέδες)
λουλούδι
το σκαφίδι
η σκάφη, μεταλλική λεκάνη για πλύσιμο ρούχων
«θα σε φάει το φίδι»
Θα τιμωρηθείς
η Μεγαλόχαρη
άλλο όνομα για την Παναγία (μεγάλη / χάρη)
το παραγάδι
όργανο για ψάρεμα
Δραστηριότητα για τονισμό
Ακούμε το τραγούδι μια φορά χωρίς να κάνουμε τίποτα, για να το απολαύσουμε!
Στη συνέχεια ζητάμε από τους μαθητές να τονίσουν τις λέξεις που είναι υπογραμμισμένες.
ΚΥΚΛΑΔΙΤΙΚΟ
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Μουσική: Μάνος Χατζηδάκις
Πρώτη εκτέλεση: Μανώλης Μητσιάς
Στη Μύκονο, στη Σέριφο, στη Σίκινο, στη Μήλο
πετάς κυπαρισσομηλο κι εγώ πετάω μήλο.
Στην Αμοργό, στην Κίμωλο, στη Νιό, στη Σαντορίνη
μου στέλνεις κιτρολεμονο σου στέλνω μανταρίνι
Παράγγειλα του κύρη σου που πίνει τον καφέ του
να σ έχει μαντζουράνα του, να σ΄ έχει κατιφέ του.
Παράγγειλα της μάνας σου που πλένει στο σκαφίδι
να μη σου λέει πικρολογα τι θα τη φάει το φίδι
Να δώσει η Μεγαλοχαρη κι η Παναγιά η Κανάλα
να μεγαλώσεις γρήγορα σαν τα κορίτσια τ΄ άλλα.
Και τ΄ Αγιο-Λιός ανήμερα στη Νάξο και στην Πάρο
να δώσει η Καλαμιώτισσα γυναίκα να σε πάρω
Παράγγειλα του κύρη σου που ρίχνει παραγάδι
να ΄ρθεί να κουβεντιάσουμε την Κυριακή το βράδυ.
Παράγγειλα της μάνας σου που μοιάζει με βαρέλι
να σε ποτίζει αφρογαλο να σε ταΐζει μέλι.
Επικοινωνιακή δραστηριότητα
Παιχνίδι Ρόλων
Οι μαθητές βλέπουν όλοι μαζί το βίντεο από την ελληνική ταινία με τον Θ. Βέγγο στο ρόλο του σερβιτόρου. Στη συνέχεια, κι αφού σχολιάσουμε για λίγο τη σκηνή προτείνουμε στους μαθητές ένα ευχάριστο παιχνίδι ρόλων:
Τους χωρίζουμε σε ομάδες ανά δύο και τους ζητάμε να παίξουν ο ένας το ρόλο του σερβιτόρου κι ο άλλος το ρόλο του πελάτη. Οι μαθητές χρησιμοποιούν τις σύνθετες λέξεις που επεξεργαστήκανε στο μάθημα (τόσο από το μενού της Πηνελόπης όσο και από τα δικά τους μενού).
Δραστηριότητες για εμπέδωση στο σπίτι
Aσκήσεις με το πρόγραμμα HOT POTATOES:
Ένα σταυρόλεξο για εξάσκηση στην κλίση των ανισοσύλλαβων σύνθετων λέξεων.
Άσκηση πολλαπλής επιλογής για εξάσκηση στον τονισμό των σύνθετων λέξεων.
Δύο ασκήσεις λεξιλογίου με ιδιωματικές εκφράσεις σχετικές με τη θεματική ενότητα «ελληνική κουζίνα» οι οποίες περιέχουν σύνθετες λέξεις.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire