Ο βίος του Ισμαήλ φερίκ Πασά

Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά (1989), που αναφέρεται στην ιδιαίτερη ιστορία ενός αγοριού που αιχμαλωτίζεται, εξισαλμίζεται, σταδιοδρομεί στην τουρκική διοίκηση και στέλνεται επικεφαλής του αιγυπτιακού στρατού να καταπνίξει στην ίδια του την πατρίδα - την Κρήτη – την επανάσταση που στηρίζει και χρηματοδοτεί ο αδελφός του.

Αφού το διαβάσετε, απαντήστε στο ερώτημα: Πώς αντιμετωπίζει την καινούρια του ζωή ο νεαρός Ισμαήλ Φερίκ και ποια απόφαση παίρνει όσον αφορά το παρελθόν;

Αναζητήστε πληροφορίες για την πρακτική του εξισλαμισμού στην Ελλάδα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Ξαφνιάστηκε όταν κατάλαβε πως οι συμμαθητές του δεν τον ρωτούσαν ποτέ για τον τόπο που είχε στο μυαλό του, κι όταν αυτός άρχιζε να μιλά, εκείνοι έφευγαν αμίλητοι σαν μόλις να είχε τελειώσει η κουβέντα. Γνώριζαν πως ήταν Έλληνας αιχμάλωτος, απέναντί του όμως έδειχναν να ξέρουν πως ήταν ένα αγόρι με χαμένη μνήμη. Ήθελαν να του την ξαναχαρίσουν μέσα από τις δικές τους αιγυπτιακές αναμνήσεις. Σκέφτηκε πως η απαγόρευση της πατρίδας του στη σχολή σήμαινε πιο πολύ την απαγόρευση όσων εικόνων και αισθημάτων τη ζωογονούασν. Οι καινούριες γλώσσες που μάθαινε, αραβικά, τούρκικα και γαλλικά όφειλαν ν' αντικαταστήσουν τον παλιό του κόσμο μ' ένα πλήρη και φανταστικό, που θα εκτόπιζε τον παλιό, ώσπου να γίνει αυτός μόνο ο χειροπιαστός κόσμος του ώριμου άντρα. Αν και διαισθανόταν πως, καμιά φορά ο αεικίνητος ίσκιος του ανύπαρκτου συνοδεύει τ' ώριμο σώμα παίζοντας γύρω του, όπως ο σκύλος με τον αφέντη του.

Όλα έγινα τόσο γρήγορα, που δεν κατάλαβε πότε περιτμήθηκε και μπήκε σ' άλλη θρησκεία, σαν να μην ήταν αυτός ο ογκόλιθος τίποτε άλλο παρά μια μικρή πέτρα στο οικοδόμημα της δεύτερης ζωής του. Άλλοι διάλεξαν τη ζωή του στρατιώτη για τον αιχμάλωτο, που ήταν ίσως ό,τι πιο καλό θα περίμενε, ανισχυρος ο ίδιος να ορίσει τη μοίρα του. Συνέχεια μιλούσε με τον εαυτό του ελληνικά, χωρίς να μπορεί γι' αυτό και μόνο ν' αποφασίσει κάτι, που θ' άλλαζε τη ζωή του στα πρώτα χρόνια της αιχμαλωσίας. Τα εντός του ελληνικά τον εξωθούσαν στον κίνδυνο της ηθικής τους. Ο καινούριος όμως κόσμος, παρά την αυσττηρότητα της σχολής, κέντριζε τον πειρασμό της φιλομάθειάς του. Μόλις συνειδητοποίησε ότι είχε πια σωθεί από την απειλή ενός άμεσου θαντάτου ή μιας χειρότερης μοίρας, ηρέμησε κια αποφάσισε να μάθει όσο πιο πολλά μπορούσε με το ίδιο πάθος, που τον έκανε μικρό παιδί να μάθει το αλφάβητο και να συλλαβίζει τα χοντρά βιβλία στα αναλόγια των ψαλτών. Δυσκολεύτηκε να πιστέψει πως θα βρισκόταν πια με καινούριο όνομα και καινούρια θρησκεία. Πλην είδε καθαρά πως αυτό ήταν το χαράτσι για τις γνώσεις που θα του πρόσφερε η Αίγυπτος, και αποφάσισε να το πληρώσει χωρίς να του δώσει περισσότερη σημασία απ' ό,τι σ΄εναν φόρο. Και επειδή προέβλεπε από τότε πως ο δεύτερός του θάνατος θα ήταν εξίσου βίαιος με τη δεύτερη γέννησή του, φρόντισε να οπλιστεί όχι μόνο με τις πιο σύγχρονες στρατιωτικές γνώσεις ή την πιο αλάνθαστη σκοποβολή, αλλά και με την αδιάκοπη άσκηση αισθήματος και μυαλού. Επανέλαβε την απόφασή του να αφοσιωθεί στη μνήμη. Ν' ακολουθήσει τη γραμμή μιας αυστηρής εκπαίδευσης και μιας δύσκολης καριέρας, στολίζοντας όμως το μέτωπό του με το στεφάνι του οροπέδιου, μυστικό, δροσερό και ακάνθινο. Να δεσμεύσει στον θηλυκό συμβολισμό του κύκλου μεγάλο μέρος από το αίσθημα και το μυαλό. Εκεί θα εναπόθετε και το παιχνίδι του με το ανύπαρκτο, σαν άντρας. Και ούτε μια φορά δεν είπε ότι θα μπορούσε να ενώσει τις δύο ξεχωριστές ζωές.

(Για μαθητές Λυκείου και Tμήματα Λογοτεχνίας ενηλίκων)