Δραστηριότητα κατανόησης γραπτού λόγου (επίπ. Γ1)

Δραστηριότητα κατανόησης γραπτού λόγου

Διαβάστε το παρακάτω απόσπασμα επιστημονικού άρθρου για τις σχέσεις των ευρωπαïκών γλωσσών και βρείτε ποιες από τις φράσεις που ακολουθούν είναι σωστές, ποιες όχι και ποιες περιέχουν μια πληροφορία που δεν αναφέρεται στο κείμενο. Γράψτε την απάντησή σας δίπλα σε κάθε φράση, όπως στο παράδειγμα. Οι σωστές απαντήσεις είναι επτά (7) χωρίς το παράδειγμα.

Το ευρωπαϊκό γλωσσικό τοπίο

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση, για να είναι ουσιαστική, δεν πρέπει να περιοριστεί μόνο στην κατάργηση των συνόρων αλλά πρέπει να στηριχθεί στην απρόσκοπτη επικοινωνία των ευρωπαίων πολιτών πέρα από τα γλωσσικά σύνορα. Αυτό σε πρώτη φάση είναι δυνατόν χάρη στον μεσολαβητικό ρόλο των πολύγλωσσων ατόμων, ο αριθμός των οποίων είναι εξαιρετικά υψηλός πάνω στη γη.

Μια σύντομη ματιά στη γλωσσική κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μας αποκαλύψει ότι κάτω από την επιφανειακή ετερογένεια κρύβεται μια υψηλού βαθμού ομοιογένεια. Όλες οι γλώσσες των λαών που τη συναπαρτίζουν (με εξαίρεση τα φιλανδικά) θεωρητικά ανήκουν σε τρεις ομάδες της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας: την αγγλοσαξονική (κελτική), τη ρομανική και την ελληνική. Οι δύο πρώτες αριθμούν πολλά μέλη, ενώ η ελληνική καταλαμβάνει μόνη της την τρίτη ομάδα. Στην πράξη όμως δεν υπάρχει αμιγής γλώσσα. Είναι λ.χ. γνωστό ότι, αν και η αγγλική ανήκει στην αγγλοσαξονική ομάδα, το 65-75% του λεξιλογίου της είναι ρομανικής προέλευσης. (Στο ποσοστό αυτό περιλαμβάνονται και τα δάνεια από την ελληνική, επειδή τα περισσότερα εισήλθαν μέσω της λατινικής). Αλλά και η γαλλική, ενώ ανήκει στη ρομανική ομάδα, περιέχει ένα ποσοστό 2,5% αγγλοσαξονικού λεξιλογίου και 4% ελληνικού, με μεγάλη όμως παραγωγική δύναμη. Η νέα ελληνική, πάλι, περιλαμβάνει σε ποσοστό περίπου 4% λέξεις αγγλοσαξονικής προέλευσης και πολύ περισσότερες ρομανικής προέλευσης (κυρίως δάνεια από τη λατινική και λιγότερο από τη γαλλική). Ακόμη το μεγάλο της πλεονέκτημα είναι ότι, στο λόγιο λεξιλόγιο, μοιράζεται με τη γαλλική και την αγγλοαμερικανική την αρχαία ελληνική κληρονομιά, η οποία της επιτρέπει να δημιουργεί νέες λέξεις που δίνουν στον μη ειδικό την εντύπωση ότι είναι πέρα για πέρα ελληνικές, π.χ. αερολιμένας, αντιβιοτικό, ηλεκτρισμός, τεχνολογία, σπηλαιολόγος. Αν ακόμη ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό τα ίδια στοιχεία δανείστηκαν οι διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες από τη γαλλική ή την αγγλοαμερικανική, καθώς και η περίπτωση των μεταφραστικών δανείων (που η πιστότητα της μετάφρασής τους βοηθά αναμφίβολα στη γρήγορη ανάκληση/εκμάθησή τους) -π.χ. thermomètre > θερμόμετρο, bionic > βιονικός, astrophysics > αστροφυσική-, θα διαπιστώσουμε ότι τα γλωσσικά σύνορα είναι ακόμη πιο ρευστά. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το ρόλο της ελληνικής, η ελληνική από τη μια μεριά εισχώρησε μέσω της λατινικής στις ρομανικές γλώσσες (εκ των οποίων η γαλλική εισχώρησε στην αγγλική), κι από την άλλη εξακολουθεί να εισχωρεί στα ειδικά λεξιλόγια των ρομανικών και αγγλοσαξονικών γλωσσών, δημιουργώντας μια υπεργλωσσική κοινή λεξιλογική ζώνη. Εξάλλου, οι ρομανικές γλώσσες εισχώρησαν στην ελληνική, αφού προηγήθηκε η μητέρα τους, η λατινική - π.χ. κάμαρα, βάρκα, κουρσάρος, καπέλο, μπουκάλι, σαρδέλα, μενού, γκαράζ, κτλ. Διαπιστώνεται δηλαδή ένας φαύλος κύκλος, αμφίδρομες σχέσεις, ένα γλωσσικό αλισβερίσι συνεχές και σε τελευταία ανάλυση ενοποιητικό.

Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Ά. 1996.: Το λεξιλόγιο της νεοελληνικής και ο ευρωπαϊκός γλωσσικός πλουραλισμός. Στο Η ελληνική γλώσσα στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση: Γλωσσικός πλουραλισμός και εθνοκεντρισμός (πρακτικά συνεδρίου), 95-102 (γαλλικό κείμενο 343-350). Αθήνα: Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης.

© Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/europe/B7/index.html

ΣΩΣΤΟ/ ΛΑΘΟΣ / ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

1. 1. Στην πραγματικότητα υπάρχουν “καθαρές” γλώσσες. ΛΑΘΟΣ (παράδειγμα)

2. Τα φιλανδικά δανείστηκαν κυρίως από τις ρομανικές γλώσσες.

3. 3. Η ρομανική δε διακλαδίζεται σε άλλες γλώσσες.

4. 4. Περίπου 20% αγγλικών λέξεων έχουν διεισδύσει στη γαλλική γλώσσα.

5. 5. Η νέα ελληνική περιέχει λιγότερες λέξεις ρομανικής προέλευσης από ό,τι αγγλοσαξονικές.

6. 6. Η αρχαία ελληνική επέτρεψε να δημιουργηθούν νέες λέξεις, κυρίως επιστημονικές, που πέρασαν στο λεξιλόγιο αγγλοσαξονικών και ρομανικών γλωσσών, καθώς και της νέας ελληνικής.

7. 7. Πολλές ρομανικές λέξεις “έγιναν” ελληνικές κατά το πρότυπο της λατινικής.

8. Οι σχέσεις των γλωσσών είναι πολύπλοκες κι αυτό λειτουργεί αρνητικά, δημιουργώντας συγκρούσεις και διχασμούς.

Μαρία Πουρνάρα, φιλόλογος

Λύσεις: 2. δεν αναφέρεται, 3. λάθος, 4. λάθος, 5. λάθος, 6. σωστό, 7. σωστό, 8. λάθος.